Een van de bepalingen van de 'Pacificatie van Gent' (1576) voorzag dat de Staten-Generaal, het in Brussel zetelend hoogste gezag van de Zeventien Nederlanden, op eigen gezag besluiten kon uitvaardigen. In het begin werden de resoluties van de Staten-Generaal, bij gebrek aan een eigen zegel, gezegeld met het zegel van Brabant, het machtigste gewest. (Hubert de Vries, Wapens van de Nederlanden, Uitgeverij Jan Mets, 1995, p.30.)
In 1578 besloten de Staten Generaal een eigen zegel te gaan gebruiken. De penninggraveur van Filips II, de Antwerpenaar Jacob Jonghelinck, zette zich aan het werk en in 1579 was het klaar voor gebruik:
In 1578 besloten de Staten Generaal een eigen zegel te gaan gebruiken. De penninggraveur van Filips II, de Antwerpenaar Jacob Jonghelinck, zette zich aan het werk en in 1579 was het klaar voor gebruik:
Het randschrift luidt
SIGILLUM ORDINUM BELGII
hetgeen betekent
ZEGEL VAN DE STATEN VAN NEDERLAND
In het Latijn is sigillum = zegel, ordo = 'staat', in de betekenis '(afvaardiging van) een maatschappelijke geleding' (de Staten-Generaal heten in het Latijn Ordines Generales), Belgium = 'het Nederland' of 'de Nederlanden'. Het zegel zelf, met zijn zeventien pijlen die de zeventien Nederlanden voorstellen, bewijst die betekenis van 'Belgium', maar er zijn nog tientallen andere bewijzen voor. De pijlen worden bijeengehouden door een lint waarop CONCORDIA (eendracht) staat. Uit andere zegels en penningen weten we dat dit een afkorting is van een langere spreuk, nl.
CONCORDIA RES PARVAE CRESCUNT,
DISCORDIA MAXIMAE DILABUNTUR
(Door eendracht groeien kleine zaken,
door tweedracht raken de grootste in verval,
Sallustius, De bello Iugurthine, [10].)
Bij het zegel hoorde een 'tegenzegel' dat bij wijze van extra waarborg op de keerzijde gestempeld werd. Daarop hadden de Staten Generaal de leuze
VIRTUS UNITA FORTIOR
(Vereende kracht is sterker)
aangebracht. Toen het zegel in gebruik genomen werd hadden de Waalse Nederlanden zich al uit de Generaliteit losgemaakt, waarop de nog overblijvende rebellen de Unie van Utrecht gevormd hadden. Het tegenzegel werd aangepast (men liet nu de hand Gods twee pijlen uit de bundel trekken) en de beide Latijnse spreuken werden kernachtig en in het Nederlands samengevat als:
EENDRACHT MAAKT MACHT
Met die leuze vindt men het wapen van de Staten Generaal op de titelbladzijde van de eerste druk van de Statenbijbel, uit 1637. Helaas had de leeuw toen maar zeven pijlen meer over.
 |
| Eendracht maeckt macht, © 1579 |
Toen Lodewijk Napoleon in 1807 koning van Holland werd maakte hij de wapenspreuk van de Staten Generaal tot de zijne:
 |
| Eendragt maakt magt, 1807 |
et pour armes du royaume le Lion Belgique
avec la légende : L'union fait la force.
Er staat volkomen terecht 'nation belge' en 'lion belgique'. In het Frans heeft 'Pays Bas' geen bijvoeglijk naamwoord, en het adjectief 'belgique' vervulde die rol. Die lion belgique is dus de oeroude Nederlandse leeuw, in het Latijn Leo Belgicus, in het Engels Belgic Lion.
De naam van België is dus Nederland, zijn wapen is de Nederlandse Leeuw, zijn wapenspreuk is die van de Staten Generaal. Ironisch genoeg is de Nederlandse Generaliteit, ondanks haar ronkende eenheidsleuzen in diverse talen, nu verspreid over vier landen.
P.S. Op het internet circuleert de bewering, eindeloos gekopieerd, dat 'Eendracht maakt macht' al voorkomt in Ghemeene Duytsche spreekwoorden adagia oft proverbia ghenoemt, van 1550. Ik heb dat boekje (in 1836 heruitgegeven en van aantekeningen voorzien door G.J. Meijer, digitaal consulteerbaar via UGent) doorzocht maar heb daarin niets van die strekking aangetroffen.
