Hebt u veel vrienden in Vlaanderen?
Nee. Weinig. In de vriendschap is een Vlaming enigszins bijziend. Als u vlak voor hem staat, ziet hij u verschrikkelijk goed, maar verwijdert u zich, dan neemt hij u ook niet meer waar. Ik vermoed dat hij alle elementen voor een goede buurman in zich bevat en dat is toch ook iets. Zijn uitbundigheid is voor de korte afstand berekend. Ik heb het meermalen meegemaakt dat een Vlaming mij dringend verzocht om toch vooral eens langs te komen. Het is dan niet de bedoeling dat u dat ook doet. Wie daaraan na enige weken gevolg geeft, wordt met een lichte bevreemding ontvangen. Hij heeft zelfs moeite u te herkennen. (Bomans, Denkend aan Vlaanderen, Werken V, p. 768).
Hier slaat Bomans, zoals zo vaak, de nagel op de kop. Mijn vrouw en ik zijn eenvoudige wiskundigen, voor wie de woorden gewoon betekenen wat ze betekenen. Helaas zijn de meeste Vlamingen geen wiskundigen en zij vallen perfect onder Bomans' observatie. Toen wij jong getrouwd waren en de rituele zin vernamen dat we eens moesten komen haalden wij in onze naïviteit onze agenda tevoorschijn, waarna inderdaad een gegeneerde stilte viel. Zo was het blijkbaar niet bedoeld!
Bomans heeft geen ervaring met Walen, want dan zou hij weten dat die, hoe verschillend ook van Vlamingen, in dit vreemde gebruik nu eens niét anders zijn. Onlangs wisselde ik emails uit met een Franstalig iemand die mij schreef hoe jammer hij het vond dat wij (het bewuste echtpaar wiskundigen) niet aanwezig waren geweest op een recente bijeenkomst, want dat hij er zo naar uitkeek met ons te praten. Ik antwoordde prompt (in het Frans dan) "Laat het daar niet aan liggen! Zeg maar waar en wanneer, het mag ook bij ons thuis zijn." Hierop heb geen antwoord ontvangen, wat de elektronische (en onbeleefde) versie is van een gegeneerd zwijgen.
Voor vreemdelingen en naïeve Vlamingen is de vuistregel dus: als iemand in België u zegt "u moet eens komen" dan betekent dat gewoon het tegendeel. Deze rituele zin, die de indruk van een uitnodiging wekt maar bedoeld is om u weg te houden, is de verbale tegenhanger van het Clinton-manoeuvre, waarover u hier meer kunt lezen.
Toegevoegd 13 augustus 2024. Stella van Jan de Hartog dateert uit 1950 en speelt zich af in Engeland tijdens de tweede wereldoorlog. Daarin trof ik het volgende aan.
Toen ik afscheid van haar nam en haar bedankte voor het jasje, glimlachte zij vriendelijk en zei ‘Kom eens een avond bij ons eten.’ Ik kende de Engelsen toen al voldoende om te weten dat dit niets te betekenen had, tenzij zij er datum en uur bij noemde. Ik besloot daaruit dat ik niet in haar smaak gevallen was.
