Carmina Burana, 'Liederen uit (Benedikt)beuren', is een verzameling van zo'n 250 liederen van rond het jaar 1200, in het Latijn, gemengd Latijn/Duits en gemengd Latijn/Frans. Hier en daar staan er primitieve aanwijzingen voor een melodie bij, maar Carl Orff zette in 1937 een selectie op muziek naar eigen inzicht.
Lied 118 bestaat uit zeven strofen, waarvan Orff er drie selecteerde voor een baritonlied. De tekst is gemengd Latijn/Frans, maar is zeer corrupt overgeleverd; sommige van de 'franse' verzen zijn zonder ingrepen gewoon onbegrijpelijk. Hieronder volgt de tekst (Latijn in het wit, Frans in het rood), met een woordelijke toelichting (niet bedoeld als'vertaling') in het grijs.
Wij volgen grotendeels de vakkundige reconstructie van Fritz Peter Knapp (integraal hier) uit 1998, met de volgende uitzonderingen.
 |
| Kritische editie, met Duitse vertaling, uit 1979. |
Lied 118 bestaat uit zeven strofen, waarvan Orff er drie selecteerde voor een baritonlied. De tekst is gemengd Latijn/Frans, maar is zeer corrupt overgeleverd; sommige van de 'franse' verzen zijn zonder ingrepen gewoon onbegrijpelijk. Hieronder volgt de tekst (Latijn in het wit, Frans in het rood), met een woordelijke toelichting (niet bedoeld als'vertaling') in het grijs.
Wij volgen grotendeels de vakkundige reconstructie van Fritz Peter Knapp (integraal hier) uit 1998, met de volgende uitzonderingen.
- onze volgorde van de strofen is die van de DTV-editie uit 1979. Het dramatisch einde lassez m'aler! is overigens veel sterker dan het sentimentele per un baser.
- voor 'drud' vinden wij de hier gegeven verklaring als middelhoogduits trût (hedendaags Duits 'traut', geliefd) overtuigender dan als oudfrans dru(d) zoals Knapp blz. 290. De Franse betekenis (zie daarvoor hier) klopt helemaal niet, de Duitse wel. Het is best aanneemlijk dat onze Franstalige student, in zijn meertalige omgeving, een Duits 'slang'woord als 'drud' geïntegreerd heeft in zijn woordenschat.
- voor 'a dis' schrijft Knapp (blz. 287) dat men 'a toz dis' (à tous jours) zou verwachten. Het is eigenlijk eenvoudiger, te veronderstellen dat 'dis' een vervorming of variant van 'dieu' is, waarin de eind-'s' van het oorspronkelijke woord 'deus' nog te horen is. In de Chronique métrique de Godefroy de Paris (hier online consulteerbaar) vindt men 'Dieu' afgewisseld met 'Diex', 'Dex' en 'Dé', waarbij 'x' blijkbaar de oude uitgang 'us' vervangt. Van 'adieu' naar 'adis' is niet verder dan naar 'adé'!
