Jef Geeraerts en de gulden snede

De gulden snede is een bepaald getal, wiskundig matig interessant, dat zich om duistere redenen sedert de negentiende eeuw ook buiten de wiskunde een geweldige reputatie verworven heeft. De niet-wiskundige beweringen over de gulden snede, door ongeveer iedereen als vaststaand geciteerd en doorgegeven, zijn talrijk en bestaan voor 99% uit onzin.

Onder de gulden zeloten treffen we ook Jef Geeraerts aan. In zijn Brief aan Alice en Robrecht Dewitte van 8 augustus 1993 (hier) schrijft hij

Als men iets zinnigs over muziek wil zeggen, is men verplicht omwegen te gebruiken. In het beste geval wordt er dan een tipje van de sluier opgelicht. (…) 

en dan volgt o.m.

De omweg Gulden Snede.

De mysterieuze verhouding tussen afmetingen die het gevoelig oog onmiddellijk ontdekt, waardoor een soort geluksgevoel ontstaat dat in de buurt ligt van harmonie en het oerelement stilte. In het geval van muziek begint de Gulden Snede bij het lichaam van de muzikant, waarvan de afmetingen reeds door Leonardo da Vinci als volmaakt harmonisch werden beschouwd. Daarop volgen de instrumenten, waar bij voorbeeld de school van Cremona de Gulden Snede nauwgezet heeft toegepast op de bouw van violen, altviolen, viole da gamba en cello’s. Ook zijn de oude luiten, cornetten, trombones en theorben van zulke perfecte verhoudingen en vervaardigd uit zulk prachtig materiaal, dat men ze telkens zou willen aanraken.

Daarna volgt het gebouw waar de muziek wordt uitgevoerd. Oude kerken werden indertijd door de meesters-architecten altijd gebouwd volgens het universele principe van de Gulden Snede, zodat zelfs ongelovigen moeten toegeven dat er in deze gebouwen een vreemdsoortige sfeer heerst die innerlijke rust brengt.

Als laatste element van de Gulden Snede is er het heelal. Oude kerken werden altijd gebouwd op plekken waar de druïden lang geleden positieve aardstralen capteerden. We weten ook dat in de Middeleeuwen deze traditie werd voortgezet in verband met de stand van de zon en de planeten, de onveranderlijke kosmische wetmatigheid waarbij magie zelden ontbreekt.

Mooi stukje, met een aantal klassiekers als da Vinci (die de gulden snede niet gebruikt heeft), de middeleeuwse bouwmeesters (die er nog nooit van gehoord hadden) en zelfs een onverwachte zijsprong naar druïden en aardstralen. Nodeloos te zeggen dat Jef tot de uitverkorenen behoort die gezegend zijn met het gevoelig oog dat die mysterieuze verhouding onmiddellijk ontdekt. In zijn roman Goud uit 1995 (hier) vertelt hij

en de eerste keer na zoveel jaren dat ik opnieuw gebiologeerd toekeek naar wat me deed denken aan de kleur en de glans van de schilfers en korrels op mijn handpalm die begenadigde dag van 1955 was anno 1988 in het museo del oro in lima het waren drie inca dodenmaskers in gedreven Goud hun afmetingen beantwoordden volmaakt aan die van de gulden snede zodat hun schoonheid onvergankelijk was en ze keken eleonore en mij dreigend aan met hun kommavormige ogen en ik boog voorover om beter te zien maar ik kon ze niet aanraken want ze hingen achter kogelvrij glas en de bewakers droegen revolvers

Jef Geeraerts was zo slecht in wiskunde dat hij slechts met bijlessen de middelbare school doorspartelde. Niettemin herkent hij van op afstand dat 'de' afmetingen van Incamaskers 'volmaakt beantwoorden' aan het irrationaal getal (√5-1)/2, het alom bekende waarmerk van 'onvergankelijke schoonheid'. We reproduceren hieronder het object, door Jef a prima vista achter kogelvrij glas geanalyseerd, voor nadere studie.

*

P.S. Ook Mulisch heeft zich aan de Gulden-Snede-quatsch laten vangen, zie hier.

* * 

P.S.2 Zou Jef zich soms geïnspireerd hebben op De Gulden Snede van Ir. C.J. Snijders? Daarin vinden we op blz. 35 de volgende redenering:

1. De trillingsgetallen van tonen die 8 halve tonen verschillen verhouden zich als de gulden snede. Maar C.J. toch, en dat voor een ingenieur! 2^(8/12)=1.587... en helemaal niet bij benadering 1.618.

2. Dit brengt mee dat in het menselijk gehoorapparaat, in orgelpijpen, violen e.d.  eveneens de Gulden Snede een rol moet spelen, en hierop volgt een plaatje van een Stradivarius met niet minder dan vier vijfhoeken eroverheen.

* * *

Update 28 Mei 2021. In Geld, een triller uit 2004, laat Jef zijn allesdoordringende gulden blik opnieuw op de mensen vallen. Over zijn heldin schrijft hij op blz. 186:

Pearl ligt in de witlederen Molteni-fauteuil in de gulden snede van de foetushouding.

Wat die mysterieuze 'gulden snede van de foetushouding' mag betekenen zouden we aan Jef zelf moeten vragen, maar hij heeft dit ondoorgrondelijk geheim in zijn graf meegenomen.