De 'vrijzinnigheid' in Vlaanderen is gehuld in wazige terminologie. Afgaande op de etymologie kan ieder zinnig mens zich 'vrijzinnig' (vrij van zin) en 'humanistisch' noemen, want behoren christenen als Erasmus en de heilige Thomas More niet tot de boegbeelden van het humanisme?
Deze fletse benamingen zijn er van in het begin bij geweest, zoals het Nederlandse 'Humanistisch Verbond' uit 1946 getuigt. Dat is er bepaald niet beter op geworden door het recuperatieproces dat het belgische 'humanisme' in het regime ingekapseld heeft. Ont-profilering en 'respect' voor alles en nog wat (in het bijzonder niet-europese culturen en waarden) zijn de politiek-correcte ordewoorden. De 'vrijzinnig humanisten' moet men nu zoeken onder de koepelbenaming 'De Mens Nu' (op het internet: demens.nu, waarin een veronrustend Latijns adjectief opduikt). Het is moeilijk iets te bedenken dat nóg minder zegt.
Laten wij proberen uit de zeer waterachtige vrijzinnige bouillon van vandaag de schaarse voedingsstoffen alsnog te destilleren. Wij citeren daartoe het onovertroffen Woordenboek der Nederlandsche Taal.
Deze fletse benamingen zijn er van in het begin bij geweest, zoals het Nederlandse 'Humanistisch Verbond' uit 1946 getuigt. Dat is er bepaald niet beter op geworden door het recuperatieproces dat het belgische 'humanisme' in het regime ingekapseld heeft. Ont-profilering en 'respect' voor alles en nog wat (in het bijzonder niet-europese culturen en waarden) zijn de politiek-correcte ordewoorden. De 'vrijzinnig humanisten' moet men nu zoeken onder de koepelbenaming 'De Mens Nu' (op het internet: demens.nu, waarin een veronrustend Latijns adjectief opduikt). Het is moeilijk iets te bedenken dat nóg minder zegt.
Laten wij proberen uit de zeer waterachtige vrijzinnige bouillon van vandaag de schaarse voedingsstoffen alsnog te destilleren. Wij citeren daartoe het onovertroffen Woordenboek der Nederlandsche Taal.
vrijzinnig. In Vlaanderen vooral met de betekenis: ongelovig*, ondogmatisch, antiklericaal***, onkerkelijk.
*ongelovig. Ongodsdienstig in 't algemeen, aan generlei openbaring** gelovend.
**openbaring. Het mededelen aan de mens van (bovennatuurlijke) waarheden, die hem te voren niet bekend waren.
***klericaal. De invloed der geestelijkheid of van de godsdienst op het staatkundig leven voorstaande.Eindelijk krachtige taal en mededelingen met inhoud. Als we de verklaringen van het WNT aaneenschakelen vinden we de volgende definitie van wat in Vlaanderen een 'vrijzinnige' is.
Een vrijzinnige is iemand die niet aan bovennatuurlijke waarheden gelooft en die tegen de invloed van de godsdienst op het openbaar leven is.
De lekenstaat
In 'Humanisme Vandaag' begint 'Hoofdstuk 3. Gemeenschap en recht' (blz. 37) als volgt
Op maatschappelijk vlak is het uiteindelijk doel van de humanistische beweging een democratisch systeem van vrije en mondige burgers, die zoveel mogelijk zelf hun eigen weg uitstippelen. Daartoe dringen zich dadelijk twee maatregelen op: de realisering van de lekenstaat en de humanisering van de politieke, economische en sociale structuur.
Het is duidelijk dat het beheer en de organisatie van de staat moet geschieden buiten elke godsdienstige bemoeinis om. In Vlaanderen betekent dat concreet dat de rooms-katholieke kerk volledig naar de private sfeer wordt teruggedrongen, dat er een ernstige en rechtvaardige wetgeving op de erediensten komt en dat de invloed van de geloofsleer op het onderwijs wordt tegengegaan.In enkele zinnen dalen wij bliksemsnel af van nietszeggend geronk over democratie naar de 'lekenstaat' en vandaar naar het 'terugdringen van het katholicisme naar de private sfeer'. Dat die stappen zich 'dadelijk opdringen' en 'duidelijk' zijn bewijst dat zij tot de kerngedachten van het 'vrijzinnig humanisme' behoren, hoewel zij maar zelden zo herkenbaar uitgesproken worden.
De 'lekenstaat'! De brave pater Schillebeeckx heeft het erover in
'Dogmatiek van ambt en lekestaat' (Tijdschrift voor Theologie 2, 1962), maar daar betekent het: de status van 'leek', zijnde iemand die niet tot de clerus behoort. In die betekenis gebruikt het Frans het woord laïc. Daarnaast is er ook laïque, en de Vlaamse vrijzinnige 'lekenstaat' is klaarblijkelijk bedoeld als vertaling van de Franse état laïque. Voor laïque geeft Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales (hier de hele bladzijde) als betekenis
Met enige nostalgische vertedering dus:
Schattig toch? Waar is de tijd!
(Wordt hier vervolgd.)
Qui s'oppose, qui est hostile à toute influence, à toute emprise de l'Église et du clergé sur la vie intellectuelle et morale, sur les institutions, les services publics.De 'lekenstaat' waar de vrijzinnigheid blijkt naar te streven is dus de incarnatie van het tweede luik van de definitie van WNT: de godsdienst uit het openbaar leven naar de private sfeer terugdringen. Ik ben zo vrij geweest 'katholicisme' te vervangen door 'godsdienst' in het algemeen, want vandaag is met name de islam een veel groter probleem. Ook in 1987, toen enkel het 'katholicisme' als vijand van 'Humanisme Vandaag' genoemd werd, had een eenvoudige extrapolatie van cijfers volstaan om de dreiging van de islam te onderkennen.
Met enige nostalgische vertedering dus:
(Wordt hier vervolgd.)